«Αρχίζοντας να περιγράφω τη ζωή του ήρωά μου, του Αλεξέι Φιοντόροβιτς Καραμάζοβ, νιώθω κάπως άβολα. Να τι συμβαίνει: Αν αποκαλώ τον Αλεξέι Φιοντόροβιτς ήρωά μου, το καταλαβαίνω ωστόσο και μόνος μου πως τούτος δω δεν είναιι δα κάνας μεγάλος άνθρωπος, έτσι προβλέπω μερικές αναπότρεπτες ερωτήσεις σαν κι αυτή: Τι άξιο λόγου έχει ο Αλεξέι Φιοντόροβιτς και τον διαλέξατε για ήρωά σας; Τι έξαιρετικό έχει κάνει; Σε ποιον και πως είναι γνωστός; Για ποιο λόγο εγώ ο αναγνώστης πρέπει να χάσω τον καιρό μου για να μάθω τα γεγονότα της ζωής του;» Αυτά γράφει ο Ντοστογιέφσκι στον πρόλογό του με τον τίτλο «Δυο Λόγια του Συγγραφέα» στο βιβλίο του «Αδελφοί Καραμάζοβ».
Το ερώτηματα είναι κρίσιμα και κεφαλαιώδη. Αφορούν την αγωνία του δημιουργού για την συγγραφική πράξη. Συμπυκνώνουν την αμφιβολία του συγγραφέα για την αναγκαιότητα της γραφής. Στον πρόλογό του ο Ντοστογιέβσκι προσπαθεί να βρει ορισμένους λόγους γιατί πρέπει να διαβάσουμε για τη ζωή του Αλεξέι Καραμάζοβ, και κατ’επέκταση ουσιαστικά γιατί έγραψε αυτό το βιβλίο. Κατά τη γνώμη μου ο ήρωάς μου, γράφει, είναι αξιοπρόσεχτος. Αναρωτιέται πως όμως θα το αποδείξει στον αναγνώστη. Είναι άνθρωπος αλλόκοτος, παράξενος, συνεχίζει, αποτελεί τον πυρήνα της ολότητας που κάποτε αποκοπήκαμε από αυτήν. Πως μπορούμε να γράφουμε για ασήμαντους και ακαθόριστους ήρωες; Ο Ντοστογιέφκσι δεν μπορεί να βρει λύση σε αυτά τα προβλήματα. Αποφασίζει να τα προσπεράσει. «Έχανα τα λόγια μου και τον πολύτιμο καιρό πρώτον από ευγένεια και δεύτερον από σιγουριά» γράφει. Επειδή λοιπόν είναι ευγενής σημειώνει ότι δεν είναι κανείς υποχρεωμένος να το διαβάσει και μπορεί να το παρατήσει από τη δεύτερη σελίδα. Βέβαια πιστεύει ότι υπάρχουν αναγνώστες με πολύ τακτ που θα το διαβάσουν μέχρι το τέλος για να μην λαθέψουν στην αντικειμενική τους κρίση. Ετσι μας παραδίδει το αριστούργημά του ο Ντοστογιέφσκι μέσα στην αβεβαιότητα και τα ερωτήματα που τον κατατρύχουν.
Η απάντηση στα έρωτήματα αυτά έρχεται από ένα άλλο μεγάλο συγγραφέα τον Σωλ Μπέλοου, εκατό περίπου χρόνια αργότερα και μάλιστα μέσα σε μια πρόταση με την οποία ξεκινά το βιβλίο «Χέρτσοκ». «Κι αν μου χει στρίψει,τι μ’αυτό, σκέφτηκε ο Μόοουζες Χέρστοκ.»
Τα διλήμματα, οι αμφιβολίες, τα ερωτήματα παύουν να υπάρχουν για τον συγγραφέα μέσα σε αυτές τις γραμμές. Ο αναγνώστης βουτάει στην ανάγνωση και δεν απογοητεύται ποτέ.
***Στην προσφορά της εφημερίδας «Το Βήμα της Κυριακής» περιλαμβάνεται και το «Χέρτσοκ» του Σωλ Μπέλοου.
Το ερώτηματα είναι κρίσιμα και κεφαλαιώδη. Αφορούν την αγωνία του δημιουργού για την συγγραφική πράξη. Συμπυκνώνουν την αμφιβολία του συγγραφέα για την αναγκαιότητα της γραφής. Στον πρόλογό του ο Ντοστογιέβσκι προσπαθεί να βρει ορισμένους λόγους γιατί πρέπει να διαβάσουμε για τη ζωή του Αλεξέι Καραμάζοβ, και κατ’επέκταση ουσιαστικά γιατί έγραψε αυτό το βιβλίο. Κατά τη γνώμη μου ο ήρωάς μου, γράφει, είναι αξιοπρόσεχτος. Αναρωτιέται πως όμως θα το αποδείξει στον αναγνώστη. Είναι άνθρωπος αλλόκοτος, παράξενος, συνεχίζει, αποτελεί τον πυρήνα της ολότητας που κάποτε αποκοπήκαμε από αυτήν. Πως μπορούμε να γράφουμε για ασήμαντους και ακαθόριστους ήρωες; Ο Ντοστογιέφκσι δεν μπορεί να βρει λύση σε αυτά τα προβλήματα. Αποφασίζει να τα προσπεράσει. «Έχανα τα λόγια μου και τον πολύτιμο καιρό πρώτον από ευγένεια και δεύτερον από σιγουριά» γράφει. Επειδή λοιπόν είναι ευγενής σημειώνει ότι δεν είναι κανείς υποχρεωμένος να το διαβάσει και μπορεί να το παρατήσει από τη δεύτερη σελίδα. Βέβαια πιστεύει ότι υπάρχουν αναγνώστες με πολύ τακτ που θα το διαβάσουν μέχρι το τέλος για να μην λαθέψουν στην αντικειμενική τους κρίση. Ετσι μας παραδίδει το αριστούργημά του ο Ντοστογιέφσκι μέσα στην αβεβαιότητα και τα ερωτήματα που τον κατατρύχουν.
Η απάντηση στα έρωτήματα αυτά έρχεται από ένα άλλο μεγάλο συγγραφέα τον Σωλ Μπέλοου, εκατό περίπου χρόνια αργότερα και μάλιστα μέσα σε μια πρόταση με την οποία ξεκινά το βιβλίο «Χέρτσοκ». «Κι αν μου χει στρίψει,τι μ’αυτό, σκέφτηκε ο Μόοουζες Χέρστοκ.»
Τα διλήμματα, οι αμφιβολίες, τα ερωτήματα παύουν να υπάρχουν για τον συγγραφέα μέσα σε αυτές τις γραμμές. Ο αναγνώστης βουτάει στην ανάγνωση και δεν απογοητεύται ποτέ.
***Στην προσφορά της εφημερίδας «Το Βήμα της Κυριακής» περιλαμβάνεται και το «Χέρτσοκ» του Σωλ Μπέλοου.
6 σχόλια:
Με βάλατε στην πρίζα. Θα κάτσω να διαβάσω τον ΄΄Χέρτσογκ΄΄. Τον είχα ξεκινήσει προ 25ετίας και βάλε, και τον είχα εγκαταλείψει στις 30 σελίδες - νεανίας ων περί άλλα ετύρβαζα...Πολύ πολυ ενδιαφέρων ο συσχετισμός που κάνετε με τους ’’Καραμάζοβ΄΄. Σας έρχονται στο νου και άλλα βιβλία με ηρωες ΄΄ασήμαντους και ακαθόριστους΄΄;
Την καλημέρα μου και να ξέρετε ότι σας επισκέπτομαι σχεδόν καθημερινά.
Στην ίδια πριζα μπαίνω κι εγώ από σήμερα. Να είστε καλά
Αγαπητέ locus solus
Πρόχειρα μου έρχονται στο μυαλό ΄ήρωες ακαθόριστοι κυρίως:Οι κάτοικοι της πολυκατοικίας του Περέκ, οι ήρωες του Ernesto Sabato, οι γόνοι του Λες και της Μπέσι(Γκάλαχερ)Γκλάς,κυρίως ο Σέυμουρ Γκλας,ο Μπάντυ, και τα στερνοπαίδια ο Ζούη και η Φράννυ, γιατί ξέρουμε περισσότερα γι αυτούς.
Αναφέρετε αγαπημένους συγγραφείς, ιδίως ο Σάμπατο κι ο Περέκ. Θα πρόσθετα τον Φερντινάν Μπαρνταμύ στο ''Ταξίδι...'' του Σελίν, τον Μερσώ του Καμύ στον ''Ξένο'', τον Ροκαντέν του Σαρτρ,etc. Aλλά εκείνος που πάντα μου άρεσε περισσότερο είναι ο ασήμαντος κι αδιάφορος που προσπαθεί να γίνει ''ήρωας'', ο πρωταγωνιστής- δεν θυμάμαι καν τ' ονομά του- στον ''Άνθρωπο που έβλεπε τα τρένα να περνούν'' του Σιμενόν. Μέσα είμαι;
Συμφωνώ με την γνώμη σας όσον αφορά τον Μερσώ που γνωρίζω τη "δράση" του. "Το ταξίδι..."δεν το έχω διαβάσει γιατί η μετάφρασή του ήταν άθλια όπως με είχαν πληροφορήσει φίλοι. Τώρα πρέπει να κυκλοφορεί καινούργια μετάφραση του έργου. Τα άλλα δεν τα γνωρίζω.
Υ.Γ Μήπως ο Σάρτρ ήταν μόνο φιλόσοφος;
Όντως, η μετάφραση του Σελίν ήταν άκρως προβληματική και, πιστέψτε με, την είχα εξετάσει λέξη προς λέξη σε σχέση με το πρωτότυπο. Τώρα λένε ότι θα κυκλοφορήσει καινούργια απο την ΕΣΤΙΑ σε μετάφραση Σεσίλ Μαργέλου-Ιγγλέση, εξαιρετικό δείγμα δουλειάς της οποίας είχαμε δει στα Γαλάζια Ανθη του Ρ.Κενώ. Μακάρι.
Όσο για τον Σαρτρ εσχάτως στη Γαλλία υπάρχει μια τάση να υποτιμηθεί ο φιλόσοφος και να υπερτιμηθεί ο πεζογράφος. Εγώ πάντως τον βρίσκω σπουδαίο και με τις τρείς ιδιότητες (είναι και θεατρικός συγγραφέας, μην το ξεχνάμε). Τους χαιρετισμούς μου σ’ εσάς και το Σαν Φρανσίσκο που κάποτε το φύλαγα να μη φύγει απο το νησί σας.
Δημοσίευση σχολίου