ΤΡΕΛΟΨΑΡΑ

Σε μια στιγμή απόγνωσης κι απελπισίας, βουτάω ένα από τα τρελόψαρα που νοσηλεύονται στο ιδιωτικό, μυστικό ιχθυοτροφείο μου, από τους ώμους, το κοιτάζω στα μάτια, και του ψιθυρίζω στο αυτί: «Δεν θα με πιστέψουν». Μου βγάζει τη γλώσσα, κλείνει με νόημα το αριστερό του μάτι, και, αφήνοντας ψαρίσιους ήχους, καλεί τους άλλους τρόφιμους να το περιμένουν. Κολυμπώντας με ταχύπλοες κινήσεις, σπεύδει να συναντήσει το κοπάδι που τραβάει νοτιοανατολικά του ιχθυοτροφείου.
Απογοητευμένος από την έλλειψη επικοινωνίας, επιστρέφω στο γραφείο μου, και καλώ την νοσηλεύτρια για έκτακτο meeting, οργασμικών παθών και εξάρσεων.

"Symmetry Watercolor 94 Fish" 1955
M.C. Escher

ΑΓΓΕΛΙΚΟΣ ΥΛΙΣΜΟΣ ΥΠΟ ΤΟ ΣΕΛΗΝΟΦΩΣ

Όλα είναι όμορφα. Μαριδάκι, ρετσίνα, φέτα, ντομάτα, ο Ζίο Πέπε κεντρικός χαφ, μαΐστρος, ευωδιά νυχτολούλουδου, νευρικός κλονισμός.

Τι άλλο να ζητήσεις βράδυ 24 Ιουλίου 2020;

«The Mystery of a Summer Night» 1892

Edvard Munch

ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ

1) Ελπίζω να δω παπάκια να κοιμούνται˙ ας είναι και λούτρινα.

2) Ελπίζω  να πιάσω ένα ψάρι από τους ώμους, να το κοιτάξω στα μάτια, και να του ψιθυρίσω στο αυτί: «Δεν με πιστεύουν».

3) Ελπίζω να φτιάξω ευκολόπαστα. Η ευκολία παρασκευής της δηλώνεται από το όνομά της. Η δυσκολία της από το ότι δεν υπάρχει.

4) Ελπίζω να έρθει η στιγμή όταν με βλέπουν να μην φαίνομαι.

5) Ελπίζω να υπάρξουν περισσότερα λογοτεχνικά κείμενα, που η τελευταία τους λέξη να τελειώνει σε σύμφωνο(εξαιρούνται το «ν» και το «ς»).

6) Ελπίζω να αφηγούμαστε κάποτε ιστορίες που δεν θα έχουν ανάγκη από ακροατές, αναγνώστες και περιεχόμενο.

7) Ελπίζω τα φαινόμενα να πάψουν  να απατούν, αλλά να απαιτούν.

9) Ελπίζω να πάψουν να με δείχνουν με το δάχτυλο του χεριού, αλλά του ποδιού.

9) Ελπίζω να αποκτήσω κάποτε ένα πλαστικό ξενοδοχείο 5 αστέρων, να το στήσω στη μικρή αυλή, στο πίσω μέρος του σπιτιού, να παρακολουθώ την λειτουργία του, έτοιμος να παρέμβω, όταν παρουσιαστούν επιχειρηματικές δυσκολίες.

10) Ελπίζω αν, λέω αν, υπάρξει όγδοη μέρα της εβδομάδας να είναι Κυριακή ΙΙ.

Meditation, 1937 by Rene Magritte

ΤΟ ΚΗΤΟΣ (Ένα γράμμα στην κ.Φώσκολου)

Κυρία Φώσκολου

Δεν είμαι οπαδός του ενθουσιασμού, της ομοφωνίας, των άκριτων διθυράμβων, του  ανεπιφύλακτου θαυμασμού, των στομφωδών επαίνων, της γλώσσαλγης κοσμετολογίας, και όταν διαβάζω τέτοιες γλωσσικές υπερβάσεις, και δεν είναι λίγες φορές, είμαι επιφυλακτικός, δυσπιστώ με το περιεχόμενό τους, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια αποτρεπτική σχέση με τα βιβλία στα οποία αναφέρονται. 

Με αυτές τις σκέψεις υποδέχθηκα την κυκλοφορία του βιβλίου σας, «Το κήτος». Αν και πέρασαν αρκετά χρόνια για να βρεθεί στα χέρια μου. Το γιατί θα σας το εξηγήσω παρακάτω. Θεώρησα το βιβλίο σας σαν μια ακόμη έκδοση, όπου ακούστηκαν και γράφτηκαν ομόφωνες θετικές κριτικές, παρόμοιες με αυτές  που έχουν γραφτεί για άλλα βιβλία, τα οποία δυστυχώς με απογοήτευσαν. Απόφευγα λοιπόν να αγοράσω, δύσπιστος  στις επαινετικές κριτικές, που αμφιβάλλω αν είναι ανιδιοτελείς ή αν εντάσσονται στο εμπορικό κύκλωμα, (εκδότες, έντυπη ή ηλεκτρονική κριτική) είτε σε προσωπικές σχέσεις που ανθούν, όπως σε όλους τους κοινωνικούς χώρους, στην  αγορά του βιβλίου.

Από την άλλη πλευρά η απογοήτευσή μου για την σύγχρονη ελληνική πεζογραφική παραγωγή, με οδηγεί σε επιλεκτική αγορά και ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων, δίχως να ξεχνάμε και την οικονομική δυσπραγία. Όλα αυτά δημιουργούν επιφυλάξεις για την ανάγνωση  λογοτεχνικών κειμένων, που δεν αμφιβάλλω ότι κάποια απ’αυτά μπορεί να είναι αξιόλογα, αλλά είναι δύσκολο να εντοπιστούν μέσα στον πληθωρισμό της εκδοτικής παραγωγής. Βέβαια η αντίληψη αυτή μπορεί να είναι λαθεμένη, ισοπεδωτική, και φυσικά αυθαίρετη. Αυτή είναι η άποψή μου και δεν αλλάζει μετά από μια αναγνωστική εμπειρία αρκετών χρόνων.

Είχα λοιπόν πολλές επιλογές ανάγνωσης, αλλά η επιφυλακτικότητά μου διαρκώς με απομάκρυνε από την αγορά βιβλίων, ακόμη και αυτών που οι λογοτεχνικές αρετές τους έχουν επικυρωθεί από κάθε λογής  βραβεία, πιστεύοντας ότι η βράβευση δεν είναι κριτήριο για την αξιολόγησή τους.

Όλα αυτά ήταν αποθηκευμένα στο σκληρό δίσκο του μυαλού μου. Θα μπορούσατε εύλογα να μου πείτε, αγόρασέ το, δεν είναι δυσβάσταχτο το κόστος, κι αν δεν σου αρέσει παράτησέ το. Έχετε δίκιο, αλλά δεν γνωρίζετε τι εγωιστής είμαι, κι  αν μια ιδέα μου κολλήσει στο μυαλό, ειδικά αν είναι αποτέλεσμα πολύχρονης απογοήτευσης δεν αλλάζει με τίποτα. Μόνο την έμπνευση εμπιστεύομαι, αυτό το αστραπιαίο, μυστήριο φτερούγισμα τού νου, που, ευτυχώς, δεν με έχει διαψεύσει ποτέ, για την ανάγνωση ενός λογοτεχνικού βιβλίου, κι αυτό όταν πια η έμπνευση κατασταλάξει και γίνει αναγκαιότητα, ώστε να μην μπορώ να αντισταθώ στο αναπόφευκτo. Την αγορά του συγκεκριμένου βιβλίου.

Από την ανάγνωση των πρώτων αφηγημάτων του βιβλίου σας, ένοιωσα τον κόσμο μου, αυτόν τον κόσμο που σας περιέγραψα, με τις ιδιόμορφες και επίμονες απόψεις του, να κλονίζεται και να ανατρέπεται. Να πω  πως με συγκίνησαν οι ιστορίες σας, να πω ότι ένοιωσα απόλαυση όταν τις διάβαζα, θα πω ψέμματα. Εμένα με ενδιαφέρει το κείμενο  να με εκπλήσσει, να επαναπροσδιορίσει τη σκέψη μου, να μου αποκαλύπτει έναν λογοτεχνικό κόσμο που δεν είχα σκεφτεί ότι είναι δυνατόν να υπάρξει. Με ενδιαφέρει η συνάντηση με το απρόοπτο, με γοητεύει η ικανότητα της γλώσσας να το εκφράσει. Για να κάνεις τέχνη πρέπει να βαδίζεις ασύνταχτα  με τον βηματισμό των ορθοφωνούντων, των ομοιόλεκτων αφηγηματικών διαλέκτων, να «αποκαλύψεις μιαν αναπάντεχη πλευρά των πραγμάτων». Το κείμενο να είναι  μια συμπύκνωση αυτόβουλων αφηγηματικών εκφράσεων, να μην επαναλαμβάνει χιλιοειπωμένα κλισέ, να μη μιμείται ή να προσπαθεί να μιμηθεί βιβλία που θαυμάζει, αλλά να είναι μια ειλικρινής συνομιλία με τη λογοτεχνική παράδοση. Να αποσπαστεί  από την επιρροή της,  να είναι μια αφήγηση αυτοφυής, αυτονομημένη από το λογοτεχνικό περιβάλλον, ανοίκεια, απρόβλεπτη, να υπηρετεί όλες τις εκφάνσεις των αφηγηματικών δυνατοτήτων. Ο λόγος να είναι ευρηματικός και πρωτότυπος, ο αφηγητής να απολαμβάνει την ιστορία που εξιστορεί, μια διήγηση που να  πηγάζει από το λογοτεχνικό παιγνίδι, κι όχι από ματαιοδοξία και υπερκοστολογημένες λυρικές υπερβολές.

Όλα αυτά βρήκα στο βιβλίο σας και σας είμαι ευγνώμων γι’αυτό.

Φιλικά

Η ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ

Ελάχιστα διορθωμένο

“Τη συλλογή των διηγημάτων «Η εγκυκλοπαίδεια των νεκρών» τη διάβασα πέρσι το καλοκαίρι. Όπως κάθε βιβλίο που με εντυπωσιάζει, κι αυτά δεν είναι πολλά, το άφησα με την υπόσχεση ότι θα γράψω λίγα λόγια  για το λόγο που με έκανε να το ξεχωρίσω.

Το βιβλίο αποτελείται από εννέα διηγήματα με θέμα μεταφυσικό, όπως ισχυρίζεται ο ίδιος ο συγγραφέας στο «ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ»*. Αν υιοθετήσουμε τον ισχυρισμό του, και δεν έχουμε λόγο να τον αμφισβητήσουμε, το ερώτημα γιατί μας γοητεύει, εμάς τους ορθολογιστές, αυτό το βιβλίο, ώστε να το κατατάξουμε στην κατηγορία των αναγνωστικών μας προτιμήσεων, προς τι ο ενθουσιασμός  και η απόλαυση της ανάγνωσής του, η απάντηση είναι η γλώσσα της αφήγησης, η οποία  μεταφερμένη στη γλώσσα μας με έξοχη γλωσσική επιμέλεια από την κ. Μαρία Κεσίνη, υποστηρίζει ανεπιφύλακτα την πρόθεση του συγγραφέα. Αν και υπάρχει ο φόβος να κατηγορηθώ ότι προκρίνω τη μορφή έναντι του περιεχομένου,  ότι τοποθετώ το γλωσσικό όργανο πάνω και πέρα από το περιεχόμενο, σε αντιθετική σχέση μεταξύ τους, η αυτονομία της  γλωσσικής καταγραφής, κι ας θεωρηθώ παρωχημένος φορμαλιστής, είναι με τέτοιο τρόπο ελκυστική, ώστε η αδιαφορία μας  για θέματα μεταφυσικά, όπως είναι ας πούμε το διήγημα «Το βιβλίο των βασιλέων και των ανόητων» αναιρείται, με αποτέλεσμα να διαβάζουμε μια σειρά διηγημάτων, που σε άλλη περίπτωση, δίχως την γλωσσική υπεράσπιση από έναν συγγραφέα του διαμετρήματος του Ντανίλο Κις, θα οδηγούσε σε μια αποστεωμένη, αφυδατωμένη ανάγνωση, που πολύ αμφιβάλλω αν θα έφτανε μέχρι το τέλος της.

Η γλωσσική λοιπόν κατασκευή των διηγημάτων, το χτίσιμο του αφηγηματικού λόγου, είναι σ’αυτά τα διηγήματα απαραίτητη συνθήκη για την προσέλκυση και τη διατήρηση, προσέχτε εδώ, του ενδιαφέροντος του αναγνώστη. Τα υλικά για την ανέγερση του λογοτεχνικού οικοδομήματος, με τα οποία ο Ντανίλο Κις  επιλέγει να διαπραγματευτεί την έμπνευση για την γραφή των εννιά διηγημάτων, οφείλεται στην πετυχημένη χρήση της ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το διήγημα «Ο θρύλος των κοιμωμένων». Εδώ ο καταγωγικός πυρήνας του διηγήματος απογειώνεται με τον ποιητικό ρυθμό της γραφής, δίνοντας ένα εξαιρετικό δείγμα ποιητικού πεζογραφικού λόγου.

Η μετάπλαση ενός γεγονότος, που αναφέρεται στο βιβλίο «Το άγνωστον και τα ψυχικά γεγονότα» του φημισμένου αστρονόμου Καμίλ Φλαμαριόν(1842-19250, σε λογοτεχνική πραγματικότητα στο διήγημα «Ο καθρέφτης του αγνώστου» στηριζόμενο στην αυθεντικότητα της μαρτυρίας, υπερβαίνει την υπεροψία του πνευματισμού, φτάνοντας σ’ένα διηγηματικό γεγονός, που ανατομεί το αφηγηματικό σώμα του κειμένου, χρησιμοποιώντας ευρηματικά και αριστοτεχνικά τη γλώσσα ως υπερβατικό λεκτικό όχημα, φτάνοντας  σ’ένα υποδειγματικό δημιούργημα μαγικού ρεαλισμού.

Εκεί που ο ρεαλισμός φαίνεται να αποτελεί τη βάση της αφηγηματικής επιλογής, όπως στο διήγημα «Το βιβλίο των βασιλέων και των ανόητων», ο συγγραφέας φωτίζοντας «εκείνα τα σημεία θολής ιστορίας που είχαν μείνει μέχρι σήμερα στη σκιά» θέτοντας «εκείνη την μπαρόκ ανάγκη του πνεύματος να γεμίσει τα κενά» αλλάζοντας τις σκιές και τα περίγραμματα των πραγμάτων, με την δραματικότητα του αφηγηματικού λόγου, επιτυγχάνει να παρουσιάσει ένα αφηγηματικό δοκίμιο, που αφήνει πίσω του την υποστηρικτική εκδοχή της φιλολογικής τεκμηρίωσης.

Αναφέρθηκα σ’αυτά τα τρία διηγήματα, τα οποία νομίζω ότι συμπυκνώνουν την εκδοχή τού συγγραφέα για τη λογοτεχνική γραφή. Δεν χρειάζεται  η συνδρομή του λόγου μου για  το  το διήγημα που δίνει τον τίτλο του βιβλίου «Η εγκυκλοπαίδεια των νεκρών», ένα επιγραμματικό χρονικό υψίστης μνημονικής καταγραφής,  για να υποστηρίξει ότι πρόκειται για διηγήματα εξαίρετης, εμπνευσμένης και ευρηματικής πνοής, που επικυρώνουν το συγγραφικό μέγεθος ενός μεγάλου συγγραφέα”.

* σ.193

Ντανίλο Κις
«Η εγκυκλοπαίδεια των νεκρών»
Μετάφραση Μαρία Κεσίνη
Εκδόσεις Καστανιώτη

Η επιβεβαίωση της είδησης εδώ:

https://frear.gr/?p=28497&fbclid=IwAR1c0o-af3TtAARZNfktTk_8fuk4vSYXS8o2EF2QztxIuXC6oacwNYqwPD0

Η ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΤΖΩΡΤΖ ΑΥΛΑΚΙΩΤΗ

Μετά από επίμονο και δύσκολο αγώνα δύο ωρών, με μισό μπουκάλι ουίσκι, μαζί με τα παγάκια, που είχαν γίνει πια νερό, αποθηκευμένο στο στομάχι μου, με εξαιρετική ταχτική και στρατηγική, φτάνω στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
-Ματ!βγάζω φωνή θριαμβική, κι ετοιμάζομαι να πιάσω το πακέτο με τα τσιγάρα μου.
-Κλέβεις! μου λέει, και ρίχνει ένα ηχηρό χαστούκι στα πιόνια, που σκορπίζονται στο χάος.
Πριν προλάβω να αντιδράσω, βροντάει την πόρτα πίσω του.
Έχω ένα χρόνο να μάθω νέα του.

"Chess-Players" 1863 - 1867

Honore Daumier