ΤΟ ΚΗΤΟΣ (Ένα γράμμα στην κ.Φώσκολου)

Κυρία Φώσκολου

Δεν είμαι οπαδός του ενθουσιασμού, της ομοφωνίας, των άκριτων διθυράμβων, του  ανεπιφύλακτου θαυμασμού, των στομφωδών επαίνων, της γλώσσαλγης κοσμετολογίας, και όταν διαβάζω τέτοιες γλωσσικές υπερβάσεις, και δεν είναι λίγες φορές, είμαι επιφυλακτικός, δυσπιστώ με το περιεχόμενό τους, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια αποτρεπτική σχέση με τα βιβλία στα οποία αναφέρονται. 

Με αυτές τις σκέψεις υποδέχθηκα την κυκλοφορία του βιβλίου σας, «Το κήτος». Αν και πέρασαν αρκετά χρόνια για να βρεθεί στα χέρια μου. Το γιατί θα σας το εξηγήσω παρακάτω. Θεώρησα το βιβλίο σας σαν μια ακόμη έκδοση, όπου ακούστηκαν και γράφτηκαν ομόφωνες θετικές κριτικές, παρόμοιες με αυτές  που έχουν γραφτεί για άλλα βιβλία, τα οποία δυστυχώς με απογοήτευσαν. Απόφευγα λοιπόν να αγοράσω, δύσπιστος  στις επαινετικές κριτικές, που αμφιβάλλω αν είναι ανιδιοτελείς ή αν εντάσσονται στο εμπορικό κύκλωμα, (εκδότες, έντυπη ή ηλεκτρονική κριτική) είτε σε προσωπικές σχέσεις που ανθούν, όπως σε όλους τους κοινωνικούς χώρους, στην  αγορά του βιβλίου.

Από την άλλη πλευρά η απογοήτευσή μου για την σύγχρονη ελληνική πεζογραφική παραγωγή, με οδηγεί σε επιλεκτική αγορά και ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων, δίχως να ξεχνάμε και την οικονομική δυσπραγία. Όλα αυτά δημιουργούν επιφυλάξεις για την ανάγνωση  λογοτεχνικών κειμένων, που δεν αμφιβάλλω ότι κάποια απ’αυτά μπορεί να είναι αξιόλογα, αλλά είναι δύσκολο να εντοπιστούν μέσα στον πληθωρισμό της εκδοτικής παραγωγής. Βέβαια η αντίληψη αυτή μπορεί να είναι λαθεμένη, ισοπεδωτική, και φυσικά αυθαίρετη. Αυτή είναι η άποψή μου και δεν αλλάζει μετά από μια αναγνωστική εμπειρία αρκετών χρόνων.

Είχα λοιπόν πολλές επιλογές ανάγνωσης, αλλά η επιφυλακτικότητά μου διαρκώς με απομάκρυνε από την αγορά βιβλίων, ακόμη και αυτών που οι λογοτεχνικές αρετές τους έχουν επικυρωθεί από κάθε λογής  βραβεία, πιστεύοντας ότι η βράβευση δεν είναι κριτήριο για την αξιολόγησή τους.

Όλα αυτά ήταν αποθηκευμένα στο σκληρό δίσκο του μυαλού μου. Θα μπορούσατε εύλογα να μου πείτε, αγόρασέ το, δεν είναι δυσβάσταχτο το κόστος, κι αν δεν σου αρέσει παράτησέ το. Έχετε δίκιο, αλλά δεν γνωρίζετε τι εγωιστής είμαι, κι  αν μια ιδέα μου κολλήσει στο μυαλό, ειδικά αν είναι αποτέλεσμα πολύχρονης απογοήτευσης δεν αλλάζει με τίποτα. Μόνο την έμπνευση εμπιστεύομαι, αυτό το αστραπιαίο, μυστήριο φτερούγισμα τού νου, που, ευτυχώς, δεν με έχει διαψεύσει ποτέ, για την ανάγνωση ενός λογοτεχνικού βιβλίου, κι αυτό όταν πια η έμπνευση κατασταλάξει και γίνει αναγκαιότητα, ώστε να μην μπορώ να αντισταθώ στο αναπόφευκτo. Την αγορά του συγκεκριμένου βιβλίου.

Από την ανάγνωση των πρώτων αφηγημάτων του βιβλίου σας, ένοιωσα τον κόσμο μου, αυτόν τον κόσμο που σας περιέγραψα, με τις ιδιόμορφες και επίμονες απόψεις του, να κλονίζεται και να ανατρέπεται. Να πω  πως με συγκίνησαν οι ιστορίες σας, να πω ότι ένοιωσα απόλαυση όταν τις διάβαζα, θα πω ψέμματα. Εμένα με ενδιαφέρει το κείμενο  να με εκπλήσσει, να επαναπροσδιορίσει τη σκέψη μου, να μου αποκαλύπτει έναν λογοτεχνικό κόσμο που δεν είχα σκεφτεί ότι είναι δυνατόν να υπάρξει. Με ενδιαφέρει η συνάντηση με το απρόοπτο, με γοητεύει η ικανότητα της γλώσσας να το εκφράσει. Για να κάνεις τέχνη πρέπει να βαδίζεις ασύνταχτα  με τον βηματισμό των ορθοφωνούντων, των ομοιόλεκτων αφηγηματικών διαλέκτων, να «αποκαλύψεις μιαν αναπάντεχη πλευρά των πραγμάτων». Το κείμενο να είναι  μια συμπύκνωση αυτόβουλων αφηγηματικών εκφράσεων, να μην επαναλαμβάνει χιλιοειπωμένα κλισέ, να μη μιμείται ή να προσπαθεί να μιμηθεί βιβλία που θαυμάζει, αλλά να είναι μια ειλικρινής συνομιλία με τη λογοτεχνική παράδοση. Να αποσπαστεί  από την επιρροή της,  να είναι μια αφήγηση αυτοφυής, αυτονομημένη από το λογοτεχνικό περιβάλλον, ανοίκεια, απρόβλεπτη, να υπηρετεί όλες τις εκφάνσεις των αφηγηματικών δυνατοτήτων. Ο λόγος να είναι ευρηματικός και πρωτότυπος, ο αφηγητής να απολαμβάνει την ιστορία που εξιστορεί, μια διήγηση που να  πηγάζει από το λογοτεχνικό παιγνίδι, κι όχι από ματαιοδοξία και υπερκοστολογημένες λυρικές υπερβολές.

Όλα αυτά βρήκα στο βιβλίο σας και σας είμαι ευγνώμων γι’αυτό.

Φιλικά