"...Επίσης υπάρχουν σημειώσεις για τον Κουρμπέ, τον οποίο ο Άνσκυ θεωρεί υπόδειγμα επαναστάτη καλλιτέχνη. Ειρωνεύεται, για παράδειγμα, τη μανιχαιστική αντίληψη που έχουν για τον Κουρμπέ μερικοί ζωγράφοι. Προσπαθεί να φανταστεί τον πίνακα του Κουρμπέ «Επιστροφή από το Συνέδριο» όπου βλέπεις μια ομάδα παπάδων και αξιωματούχων της Εκκλησίας εντελώς μεθυσμένους και απορρίφθηκε από τη Επίσημη Έκθεση και από την Έκθεση των Απορριφθέντων, κι αυτό κατά τη γνώμη του Άνσκυ αποτελεί όνειδος για τους εξοβελισθέντες εξοβελιστές. Η μοίρα του πίνακα «Επιστροφή από το Συνέδριο» του φαίνεται όχι μόνο υποδειγματική και ποιητική αλλά επίσης προφητική: Ένας πλούσιος Καθολικός αγοράζει τον πίνακα και μόλις πηγαίνει στο σπίτι του τον καίει αμέσως.
Οι στάχτες του πίνακα «Επιστροφή από Συνέδριο» πετούν όχι μόνο πάνω από τον
ουρανό του Παρισιού, διαβάζει ο νεαρός στρατιώτης Ράιτερ με δάκρυα στα μάτια,
δάκρυα που τον πονούν και που τον ξυπνούν, αλλά πετούν και στον ουρανό της
Μόσχας και στον ουρανό της Ρώμης, και πάνω στον ουρανό του Βερολίνου. Μιλάει
για το εργαστήρι του καλλιτέχνη. Μιλάει για τη μορφή του Μπωντλαίρ που φαίνεται
σε μια άκρη του πίνακα, να διαβάζει, και αντιπροσωπεύει την Ποίηση. Μιλάει για
τη φιλία του Κουρμπέ με τον Μπωντλαίρ, με τον Ντωμιέ, τον Ζυλ Βαλλέ. Μιλάει για
τη φιλία του Κουρμπέ(του καλλιτέχνη) με τον Προυντόν(τον πολιτικό) και
συγκρίνει τις λογικές απόψεις του τελευταίου με αυτές μιας πέρδικας. Κάθε
πολιτικός με εξουσία, σε ζητήματα τέχνης είναι σαν μια τερατόμορφη πέρδικα,
γιγάντια, ικανή να συντρίψει βουνά με τα πηδηματάκια της, ενώ κάθε πολιτικός
δίχως εξουσία είναι μόνο σαν ένας παπάς του χωριού, μια πέρδικα στο φυσικό της
μέγεθος.
Φαντάζεται τον Κουρμπέ στην επανάσταση του 1848 και μετά τον βλέπει στην Κομμούνα του Παρισιού, όπου οι περισσότεροι καλλιτέχνες και λογοτέχνες λάμπουν (κυριολεκτικά) δια της απουσίας τους. Ο Κουρμπέ όχι. Ο Κουρμπέ συμμετέχει ενεργά και μετά την καταστολή συλλαμβάνεται και φυλακίζεται στο Sainte-Pelatgie, όπου αφοσιώνεται στη ζωγραφική νεκρών φύσεων. Μια από τις κατηγορίες που απαγγέλει εναντίον του το κράτος είναι ότι παρότρυνε το πλήθος να γκρεμίσει τη στήλη της Πλατείας Βαντόμ, παρότι στο σημείο αυτό ο Άνσκυ δεν είναι πολύ σίγουρος ή η μνήμη του τον προδίδει ή απλώς το έχει ακουστά και δεν ξέρει αν είναι το μνημείου του Ναπολέοντα στην πλατεία Βαντόμ, αν είναι απλώς το μνημείο της Πλατείας Βαντόμ ή αν είναι η στήλη Βαντόμ στην Πλατεία Βαντόμ.
Πάντως το δημόσιο αξίωμα που είχε ο Κουρμπέ μετά την πτώση του Ναπολέοντα του 3ου του έδινε την αρμοδιότητα να προστατεύει τα μνημεία του Παρισιού, κάτι που αναμφιβόλως, και βλέποντας τα κατοπινά γεγονότα, πρέπει να το εκλάβουμε ως μνημειώδες αστείο. Η Γαλλία, ωστόσο, δεν σηκώνει αστεία και κατάσχει όλα του τα υπάρχοντα. Ο Κουρμπέ φεύγει για την Ελβετία. Εκεί, το 1877, πεθαίνει σε ηλικία πενηνταοχτώ ετών. Μετά ακολουθούν μερικές αράδες γραμμένες στα γίντις που ο Ράιτερ καταλαβαίνει ελάχιστα. Υποθέτει ότι είναι λόγια πόνου και πικρίας. Μετά γράφει συλλογισμούς για διάφορους πίνακες του Κουρμπέ. Αυτός που λέγεται «Καλημέρα σας, κύριε Κουρμπέ!». Του θυμίζει την αρχή μιας κινηματογραφικής ταινίας, μια που αρχίζει με βουκολικό τρόπο και σιγά σιγά μετατρέπεται σε ταινία τρόμου. Οι «Δεσποινίδες στις όχθες του Σηκουάνα» θυμίζουν στον Άνσκυ τη σύντομη ανάπαυση των κατασκόπων ή των ναυαγών, και επίσης λέει: Κατάσκοποι από άλλον πλανήτη, και επίσης: Σώματα που φθείρονται γρηγορότερα από άλλα σώματα, και επίσης ασθένειες, μετάδοση ασθενειών, κι επίσης: Προδιάθεση για αντίσταση, και επίσης: Που μαθαίνεις ν’αντιστέκεσαι; Σε ποιο σχολείο ή σε ποιο πανεπιστήμιο; Κι επίσης; Εργοστάσια, έρημοι δρόμοι, μπουρδέλα, φυλακές, και ακόμα: Το άγνωστο Πανεπιστήμιο, και ακόμα: Ενώ ο Σηκουάνας κυλάει και κυλάει και κυλάει, και ενώ αυτά τα τρομακτικά πρόσωπα πορνών περιέχουν περισσότερη ομορφιά από την πιο όμορφη κυρία της καλής κοινωνίας ή από μια οπτασία βγαλμένη από τον πινέλο του Ενγκρ ή του Ντελακρουά.
Φαντάζεται τον Κουρμπέ στην επανάσταση του 1848 και μετά τον βλέπει στην Κομμούνα του Παρισιού, όπου οι περισσότεροι καλλιτέχνες και λογοτέχνες λάμπουν (κυριολεκτικά) δια της απουσίας τους. Ο Κουρμπέ όχι. Ο Κουρμπέ συμμετέχει ενεργά και μετά την καταστολή συλλαμβάνεται και φυλακίζεται στο Sainte-Pelatgie, όπου αφοσιώνεται στη ζωγραφική νεκρών φύσεων. Μια από τις κατηγορίες που απαγγέλει εναντίον του το κράτος είναι ότι παρότρυνε το πλήθος να γκρεμίσει τη στήλη της Πλατείας Βαντόμ, παρότι στο σημείο αυτό ο Άνσκυ δεν είναι πολύ σίγουρος ή η μνήμη του τον προδίδει ή απλώς το έχει ακουστά και δεν ξέρει αν είναι το μνημείου του Ναπολέοντα στην πλατεία Βαντόμ, αν είναι απλώς το μνημείο της Πλατείας Βαντόμ ή αν είναι η στήλη Βαντόμ στην Πλατεία Βαντόμ.
Πάντως το δημόσιο αξίωμα που είχε ο Κουρμπέ μετά την πτώση του Ναπολέοντα του 3ου του έδινε την αρμοδιότητα να προστατεύει τα μνημεία του Παρισιού, κάτι που αναμφιβόλως, και βλέποντας τα κατοπινά γεγονότα, πρέπει να το εκλάβουμε ως μνημειώδες αστείο. Η Γαλλία, ωστόσο, δεν σηκώνει αστεία και κατάσχει όλα του τα υπάρχοντα. Ο Κουρμπέ φεύγει για την Ελβετία. Εκεί, το 1877, πεθαίνει σε ηλικία πενηνταοχτώ ετών. Μετά ακολουθούν μερικές αράδες γραμμένες στα γίντις που ο Ράιτερ καταλαβαίνει ελάχιστα. Υποθέτει ότι είναι λόγια πόνου και πικρίας. Μετά γράφει συλλογισμούς για διάφορους πίνακες του Κουρμπέ. Αυτός που λέγεται «Καλημέρα σας, κύριε Κουρμπέ!». Του θυμίζει την αρχή μιας κινηματογραφικής ταινίας, μια που αρχίζει με βουκολικό τρόπο και σιγά σιγά μετατρέπεται σε ταινία τρόμου. Οι «Δεσποινίδες στις όχθες του Σηκουάνα» θυμίζουν στον Άνσκυ τη σύντομη ανάπαυση των κατασκόπων ή των ναυαγών, και επίσης λέει: Κατάσκοποι από άλλον πλανήτη, και επίσης: Σώματα που φθείρονται γρηγορότερα από άλλα σώματα, και επίσης ασθένειες, μετάδοση ασθενειών, κι επίσης: Προδιάθεση για αντίσταση, και επίσης: Που μαθαίνεις ν’αντιστέκεσαι; Σε ποιο σχολείο ή σε ποιο πανεπιστήμιο; Κι επίσης; Εργοστάσια, έρημοι δρόμοι, μπουρδέλα, φυλακές, και ακόμα: Το άγνωστο Πανεπιστήμιο, και ακόμα: Ενώ ο Σηκουάνας κυλάει και κυλάει και κυλάει, και ενώ αυτά τα τρομακτικά πρόσωπα πορνών περιέχουν περισσότερη ομορφιά από την πιο όμορφη κυρία της καλής κοινωνίας ή από μια οπτασία βγαλμένη από τον πινέλο του Ενγκρ ή του Ντελακρουά.
"2666" σ.948-949
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου