Διαβάζοντας το βιβλίο του Ζορζ Περέκ "Χορείες χώρων", ενθουσιασμένος από την ανάγνωσή του, παραλίγο να μου διαφύγει η παράγραφος: ".....Πέρσι, πολυ απασχολημένος με το γύρισμα της ταινίας Ένας άνθρωπος που κοιμάται (στην οποία, ειρήσθω εν παρόδω, εμφανίζονται οι περισσότεροι απ'αυτούς τους τόπους), έχασα όλο το 1973, κι έτσι, μόνο το 1981 θα έχω στην κατοχή μου(αν δεν προκύψει κι άλλο εμπόδιο στο μεταξύ...) τα 288 κείμενα που θα μου αποδώσει αυτή η εμπειρία..... "
4 σχόλια:
Η ψυχολογική ατμόσφαιρα του "Ένας άνθρωπος που κοιμάται" μου θύμισε το ρόλο του ωτακουστή στο Das Leben der Anderen.
Και στις δυο περιπτώσεις ο κοινός παρονομαστής είναι η θεληματική απουσία προσωπικών σχέσεων.
Αντιδιαστέλλεται αυτή η απουσία από την επιβεβλημένη απουσία π.χ. του στρατευμένου και της αγαπημένης του.
Σχέση και πόθος για σχέση, λοιπόν. Δυο βαρύτιμα γράμματα της αλφαβήτας της ζωής μας, που όμως είναι τόσο ευάλωτα στην επέλαση του χρηστικού - συμφεροντολογικού ορθολογισμού της εποχής μας που όλα τα μεγάλα, θέλει να τα μετουσιώνει σε φθηνό κέρδος.
Επιτρέψτε μου να διαφωνήσω..
Ο ωτακουστής είναι απών, γιατί θέλει να είναι ορατός, ενώ ο ήρωας της ταινίας θέλει να είναι απών, γιατί είναι ορατός
Ο ωτακουστής, ακόμα κι αν ήθελε να είναι παρόν, το πιθανότερο, έχει χάσει αυτή τη δυνατότητα. Γιατί, τη στιγμή που θα ξεκινούσε μια «παρουσία», θα ξεκινούσε και η προβολή πάνω της, της «προδοσίας» της αόρατης «παρουσίας».
Ό,τι είναι ορατό, πάντα, αποτελείται από δύο συστατικά: το σημαίνον και το σημαινόμενο. Για να θέλει, ο ήρωας να είναι απών επειδή είναι ορατός, αναγκαστικά, είτε αρνείται, εμμέσως το σημαινόμενο (έλλειψη αυτογνωσίας), είτε διαχειρίζεται το σημαίνον (περιβαλλοντική συμβολική βία). Στο απόσπασμα, δεν παρέχονται τα αναγκαία δεδομένα για να κατανοήσουμε.
Ο κινηματογράφος, όταν αίρει εμπόδια στην κατανόησή μας, είναι μια ευλογία. Μπορεί, όμως, να χρησιμοποιείται και επιτελεστικά, δηλαδή χρηστικά, προκειμένου να δημιουργήσει «διαφορές δυναμικού», άρα, «ροές». Γι’ αυτό, όπως ακριβώς μπορεί να συμβαίνει και με τα βιβλία, η επιλογή εκείνου του κινηματογράφου στον οποίο θα εκθέσουμε τη νόησή μας, επηρεάζει καίρια τη δομή και τη δυναμική της νόησής μας.
Επιτρέψτε μου να συμφωνήσω μαζί σας: ο έρωτας για τη ζωή είναι ανώτερος από τον έρωτα για τα βιβλία και από τον έρωτα για τον κινηματογράφο. Η λεπτή, βαθύτατη γνώση που, ίσως, αποκτούμε για τα πρόσωπα και τα πράγματα, μέσω πραγματικών, «ζωντανών» σχέσεών μας με τα πρόσωπα και τα πράγματα, δεν μπορεί να συγκριθεί με την πληροφόρηση που μας παρέχουν, τόσο τα βιβλία, όσο και ο κινηματογράφος.
Ευχαριστώ για την παρέμβασή σας. Διατηρώ ακόμα την άποψη ότι ο ωτακουστής υπάρχει, γιατί κρύβεται. Δεν είναι παρών, άρα η ύπαρξή του, η δικαίωσή του ως άτομου, η κοινωνικοποίησή του, ας το πω διαφορετικά, έρχεται δια της απουσίας του. Μόνο έτσι δικαιώνεται υπαρξιακά αλλά, κυρίως, πολιτικά.
Από την άλλη, ο ήρωας της γαλλικής ταινίας, δικαιώνει την ύπαρξή του μέσω της διαρκούς παρουσίας του. Χρησιμοποιεί το χώρο για να χαθεί. Πως το επιτυγχάνει; Κινούμενος διαρκώς σε χώρους που προσφέρονται για την σταδιακή απομάκρυνσή του από την ύπαρξή του.
Η ταινία "Das Leben der Anderen" είναι λοιπόν μια ταινία για τον άνθρωπο, και η ταινία "The man who sleeps" είναι μια ταινία για το χώρο. Μόνο που η ανθρώπινη παρουσία χρησιμοποιείται με τρόπους αντιστρόφως ανάλογους.
Καλό βράδυ
Δημοσίευση σχολίου